رئيس انجمن فيزيوتراپي مي‌گويد دستگاه تنفسي خود را تقويت كنيد تا بتوانيد بر مشكلات تنفسي ناشي از كرونا غلبه كنيد
هواي نفس‌تان را داشته باشيد
يك نفس عميق بكشيد و سپس هوا را از ريه‌ها بيرون دهيد اما دم بعدي را كه انجام مي‌دهيد هوا را تا آنجا كه مي‌توانيد در ريه‌ها نگه‌داريد.
اگر زمان نگهداري شما به 30ثانيه برسد از ظرفيت تنفسي بسيار خوب و ريه‌هاي سالمي برخوردار هستيد و يك سلاح قدرتمند زيستي را در مقابله با بيماري كرونا و درگيري احتمالي ريوي ناشي از آن در اختيار داريد.
واقعيت اين است كه بسياري از ما به‌درستي تنفس نمي‌كنيم و از همه ظرفيت ريوي خود هنگام تنفس بهره نمي‌بريم. در واقع بي‌آنكه بدانيم اجازه رشد به توان بالقوه ريه‌هايمان براي مقابله با هر نوع آسيب ريوي نمي‌دهيم.
در ادامه پاي صحبت‌هاي جالب توجه دكتر مجيد روانبخش، عضو هيات‌علمي دانشگاه علوم‌پزشكي جندي شاپور اهواز و رئيس انجمن فيزيوتراپي خوزستان مي‌نشينيم تا بتوانيم ريه‌هاي خود را با انجام تمرين هاي تنفسي براي مقابله با كرونا آماده كنيم.
خيلي‌ها تصور مي‌كنند كه عمدتا از فيزيوتراپي براي كمك به درمان مشكلات اسكلتي عضلاني بهره گرفته مي‌شود اما درگيري بسياري با بيماري كرونا تاثيرات فيزيوتراپي را در قالب تمرين‌هاي تنفسى براى افزايش ظرفيت ريوى بيماران مشخص كرد اما منظور از فيزيوتراپي‌تنفسي چيست؟
عملكرد تنفسي ما به‌عنوان يكي از عملكردهاي پايه در بدن ما بسيار مهم است. در تمام فعاليت‌هاي روزمره ما نفس‌كشيدن نقش حياتي دارد. اگر الگوي تنفسي در فردي دچار نقص شود تبعاتي ازجمله كاهش توليد اكسيژن و سوخت‌وساز بدن و نيز ايجاد مشكلاتي در سيستم عضلاني-اسكلتي، مغزي و شناختي خواهد داشت. وقتي صحبت از ظرفيت تنفسي و بهبود تنفس مي‌شود يعني اينكه با فيزيوتراپي بتوانيم كارايي سيستم تنفسي ازجمله ساختار سيستم تنفس و الگوي تنفس را طوري تغيير دهيم كه تنفس را براي ما راحت‌تر و بهينه‌تر كند. بسياري از افراد سالم هستند كه شكل نفس‌كشيدن‌شان صحيح نيست؛ يعني تنفس‌ها به‌صورت سطحي انجام مي‌شود و هواي كافي نسبت به وزن و حجم توده بدنشان وارد ريه‌هايشان نمي‌كنند.
پس انجام تمرين‌هايي براي افزايش ظرفيت تنفسي براي همه ضرورت دارد، نه فقط براي بيماراني كه مشكلات تنفسي پيدا مي‌كنند؟
دقيقا همين‌طور است. واردنشدن هواي كافي به ريه‌ها باعث مي‌شود آنها در محدوده كم هوا شكل بگيرند و خيلي دچار بادشدگي نشوند و به‌تدريج فرد توان تنفس عميق را از دست مي‌دهد و تنفس كم‌كم سطحي مي‌شود و تعداد تنفس در دقيقه بالا مي‌رود. اين روند باعث مي‌شود اتفاقات بيوشيميايي و دفع بيش‌ازاندازه دي‌اكسيدكربن از بدن اتفاق بيفتد و تعادل متابوليسمي بدن به‌هم بريزد و رگ‌هاي بدن، عروق لنفاوي و روده‌ها دچار انقباض و تنگ‌شدن عروق و كاهش خونرساني شود.
آيا اين وضعيت و اثرات ناشي از آن قابل‌رفع است؟
درمان اين قضيه راحت است و بايد دي‌اكسيدكربن را در بدن كمي نگه‌داريم كه اگر همراه با تنفس عميق و كاهش نرخ تعداد تنفس در دقيقه باشد و هوا را داخل ريه‌هايمان نگه‌داريم به‌تدريج رفتار بافتي ريه‌ها عوض مي‌شود و تبادل اكسيژن و دي‌اكسيدكربن به‌خوبي انجام مي‌شود. داشتن ظرفيت تنفسي بالا و حفظ اين ظرفيت طي فعاليت‌هاي روزمره به‌مقابله با بيماري كرونا هم كمك ميكند. افرادي كه سالم هستند بهتر است دستگاه تنفسي‌شان را طوري تقويت كنند كه با بروز مشكلات تنفسي ناشي از كرونا از پيش بر آن غلبه كنند.
البته بخشي از فيزيوتراپي تنفسي هم در آي‌سي‌يوها براي بيماراني كه وضعيت تنفسي خوبي ندارند از طريق تكنيك‌ها و روش‌هاي فيزيوتراپي به خروج ترشحات تنفسي از ريه‌ها و افزايش هواگيري ريه‌ها كمك مي‌شود.
كدام دسته از مبتلايان به كرونا براى بهبودى كامل و جبران آسيب‌هاى ريوى به درمان فيزيوتراپي نياز دارند؟
به‌نظر من همه ما به فيزيوتراپي نياز داريم و بايد شاخص‌هاي سيستم‌هاي قلبي، ريوي و عروقي‌مان را بالا ببريم. افراد سالم تصور مي‌كنند سلامت هستند ولي تحت‌بررسي مشخص مي‌شود زمان حبس نفس در ريه‌هايشان پايين است. اين يك توانمندي بسيار حياتي براي ريه‌هاي ما محسوب مي‌شود كه بعد از يك دم عميق تا چه اندازه بتوانيم پرهوايي را در ريه‌هايمان نگه‌داريم.
تمرين آن هم به اين شكل است كه ما يك نفس عميق مي‌كشيم، هوا را از ريه‌ها بيرون مي‌دهيم و دم بعدي را كه انجام مي‌دهيم، هوا را تا جايي كه برايمان مقدور است، نگه‌مي‌داريم كه تست بسيار ساده‌اي است. هيچ‌كس از نياز به تمرين‌ها و فيزيوتراپي تنفسي مبرا نيست. دستگاه‌تنفسي ما طوري طراحي‌شده كه در بهترين شرايط تنفسي هم جا براي بهترشدن و تنفس بهينه و مطلوب‌تر وجود دارد.
فيزيوتراپي تنفسي تا چه اندازه مي‌تواند آسيب‌هاي ريوي ناشي از كروناي شديد را از بين ببرد؟
علاوه بر عوارضي نظير تجمع ترشحات ريوي و كاهش متابوليسم تنفسي، اتفاق ديگري هم در دستگاه تنفسي به‌دنبال ابتلا به كرونا در شدت‌هاي بالا مي‌افتد كه همان فيبروز يا سفت‌شدن بافت ارتجاعي ريه‌هاست. اگر فيزيوتراپي تنفسي را به‌درستي انجام دهيم، اين عارضه كاملا درمان‌شدني است.
البته شايد نتوان در مورد فيبروز ريوي به نتيجه مطلوب صددرصد برسيم و ريه بيمار به وضعيت اوليه بازگردد اما فيزيوتراپي تنفسي مي‌تواند تبعات فيبروز ريه را به‌حدي كاهش دهد كه فرد بتواند به فعاليت‌هاي روزمره زندگي‌اش بازگردد.
مقالات ديگر: فيزيوتراپي فرمانيه
همچنين زمان طلايي درمان فيبروز در روزهاي ابتدايي ترخيص از بيمارستان است تا فيبروز پيش از اينكه ماندگاري پيدا كند، درمان شود. ميزان موفقيت در درمان فيبروز به ميزان همكاري بيمار و ارجاع به‌موقع پزشك بيمار و زمان آغاز فيزيوتراپي تنفسي بستگي دارد.
آيا تمرين‌ها و فيزيوتراپي تنفسي را بايد هر روز انجام داد؟
هيج‌وقت فيزيوتراپي تنفسي را به‌تعويق نيندازيد. اين تمرين‌ها براي همه افراد سودمند است؛ براي افراد سالم كه فكر مي‌كنند هرگز به كرونا مبتلا نمي‌شوند يا بدون عوارض تنفسي مبتلا شده‌اند. تقريبا 90درصد افراد از تنفس بهينه‌اي برخوردار نيستند و بيش از 50درصد افراد دچار قوز پشتي و گردن‌درد (گردن جلوآمده) هستند كه مستقيما روي حجم تنفسي‌شان تاثير مي‌گذارد. در حالي‌كه خودشان متوجه نيستند و اين مشكلات با تمرين‌هاي فيزيوتراپي قابل رفع هستند.
انجام اين تمرين‌ها حتي در بدترين بيماران مبتلا به كرونا مي‌تواند موثر باشد. اين تمرين‌ها قابليت آن را دارند كه ظرفيت تنفسي بيمار را در فاز سخت بيماري افزايش دهند. تنفس عميق و آرام با ماندگاري طولاني باعث مي‌شود ظرفيت ريوي و تبادل اكسيژن و دي‌اكسيدكربن در ريه‌هاي ما به حداكثر برسد و اين يعني سلامت و ايمني دستگاه‌تنفسي.
پونه شيرازي - سلامت / روزنامه جام جم
خنثیکنندههای غذایی آلایندهها